In de vorige
blogpost zagen we dat grammatica een beschrijving is van de regels die mensen
onbewust toepassen in hun alledaagse taalgebruik. Vandaag gaan we kijken naar
correcte en incorrecte grammatica.
Allereerst, kijk
eens naar dit fragment uit IT crowd (een Britse comedy show). De zin “We don’t
need no education” bevat een dubbele ontkenning (‘double negative)’ en dat
wordt soms gezien als ongrammaticaal. In 1762 schreef de invloedrijke Bischop
Robert Lowth namelijk een boek met grammaticavoorschriften, met onder andere de regel dat
twee ontkenningen elkaar opheffen. Dat terwijl er genoeg talen zijn (zoals Frans en Italiaans) waar dit nog steeds normaal is! In die tijd werd de middenklasse van de
samenleving echter steeds groter en deze mensen wilden maar al te graag ‘goed’ kunnen spreken. Zodoende verspreidden de nieuwe regels zich snel.
En zo hebben we in Nederland te maken met het gevreesde ‘groene boekje'. Ook
hierin worden eens in de zoveel tijd nieuwe regels voorgeschreven. Denk
aan ‘pannenkoek’ met een ‘n’. Dit werd in 1995 ingevoerd. Ik was toen 9 jaar
oud en vond het maar raar dat we dit soort woorden opeens anders moesten gaan
schrijven. Ook vandaag de dag hoor ik mensen nog wel eens gekscherend de
zogeheten tussen-n extra benadrukken.
Het voorschrijven
van grammaticaregels, zoals door Lowth en het groene boekje, wordt ook wel
‘prescriptive grammar’ genoemd. Dit in tegenstelling tot het simpelweg beschrijven
van grammatica zoals die gebruikt wordt: ‘descriptive grammar’.
Nu klinkt het
misschien alsof er soms kleine groepjes mensen zijn die zomaar even de taal op
de schop kunnen nemen. Dat is natuurlijk niet zo. Het is een gegeven dat taal
verandert over tijd (kom ik later nog eens uitgebreider op terug), maar
uiteindelijk zijn het de mensen zelf die het laatste woord hebben (Pun intended). Zo lazen we op bovenstaande
Wikipedia-pagina dat de NOS het groene boekje van 2005 destijds boycotte en kun
je op de website van de NOS hun huidige standpunt lezen wat betreft
het groene en witte boekje.
Daarnaast zijn er
in het dagelijks leven natuurlijk mensen die altijd klaarstaan om hun medemens
te corrigeren wanneer ze bijv. “aan hun” zeggen (of andere veelgemaakte taalfouten). Dit is een belangrijke manier waarop ‘nieuwe
regels’ worden verspreid. Soms zijn er trouwens ook gewoon regionale verschillen.
Zo had ik voor ik richting het noorden van Nederland verhuisde nog nooit
gehoord van ‘losse’ ramen, deuren of winkels in de zin van ‘open’. En dubbele
ontkenningen komen naar mijn idee vaker voor in de richting van de randstad
(‘nooit geen’, ‘nooit niet’, etc).
Over dubbele ontkenningen
gesproken: AAVE (African-American Vernacular English of ‘Black English’) is ook een goed voorbeeld
van grammatica waar veel mensen van denken dat het ongrammaticaal is.
Halverwege vorige eeuw werd dit dialect vaak nog als minderwaardig gezien.
Sterker nog, ook vandaag de dag zullen er mensen zijn die het gebruik van
Black English afkeuren. Onterecht. Het is simpelweg een ander dialect met
grammatica die net zo complex, en die net zo goed in staat is, om de spreker zichzelf
uit te laten te drukken. En in dat dialect is de zin “she be working there
every Tuesday” gewoon grammaticaal correct (zoals hier wordt uitgelegd). Vanwege sociale omstandigheden wordt
er in de praktijk echter vaak voor gekozen om toch (ook) maar het meest
gangbare, het meeste prestigieuze, dialect aan te leren. Ook hier in Nederland zou iemand die bijvoorbeeld
op ‘het platteland’ is opgegroeid misschien een poging doen om naast zijn eigen
dialect (zie link voor alle Nederlandse dialecten) ook
Standaardnederlands te leren. Want blijkbaar kan het spreken van een dialect onder andere leiden tot loonverschillen. Zelfs hier in Nederland.
Vandaag de
dag wordt er wereldwijd steeds meer
aandacht besteed aan gelijke rechten, maar taaldiscriminatie komt dus vaker voor dan je denkt. In Artikel 21 van de EU grondrechten staat dat discriminatie op basis van onder andere taal verboden is. Gelukkig kunnen wij nu in ieder geval wat meer waardering opbrengen voor verschillende dialecten, afwijkende grammatica en veranderingen in de taal!
Volgende keer
gaan we het hebben over (het leren van) de grammatica van een andere taal so stay
tuned!
Bonus 1: Ik kwam
onlangs een artikel tegen over de oorsprong van het woord quarantaine. Gezien
de huidige Coronacrisis een actuele en verrassende funfact die ik graag met
jullie deel: link.
Bonus 2: Een
leuke feature van Google is dat je ook op een precieze term kan zoeken door
aanhalingstekens om de zoekterm te zetten. Ik gebruik dit vaak om te
controleren of bepaalde Engelse woorden of zinnen veel voorkomen. Als we dit in
dit geval zoeken naar “pannenkoekenrestaurant” en “pannekoekenrestaurant”, zie
je dat de spelling met een ‘n’ 166.000 resultaten oplevert, tegenover 9.890
resultaten zonder ‘n’. Het is natuurlijk geen wetenschappelijk onderzoek, maar
het geeft je wel een idee van in hoeverre die spellingsregel geaccepteerd is.
Bonus 3: Over
taal en de EU gesproken, op deze website kun je een korte samenvatting lezen over
de doelstelling van de EU wat betreft taal. Interessant!
No comments:
Post a Comment