ERK / CEFR

A2, B1, C2... De kans is vrij groot dat je deze termen wel eens voorbij hebt horen komen binnen de context van taalbeheersing. Ze zijn onderdeel van het zogeheten ERK (Gemeenschappelijk Europees Referentiekader) ofwel CEFR (Common European Framework of Reference). In deze blogpost leg ik onder andere uit wat het ERK is en waar het voor gebruikt wordt. Ten slotte laat ik zien hoe je ook zelf een inschatting kunt maken van het niveau waarop je jouw talen beheerst. Dat kan erg handig zijn ter voorbereiding op privélessen of een taalcursus, maar het kan ook leuk zijn om gewoon eens een idee te krijgen van jouw language skills!

Wat is het ERK?

Eigenlijk is het ERK een enorm framework (lees: een flink aantal documenten van elk honderden pagina’s), ontworpen door de Raad van Europa, voor het leren, lesgeven en beoordelen van taal. Het is dus vooral interessant voor beleidsmakers binnen onderwijsorganisaties, docenten, ontwikkelaars van lesmateriaal en taaltoetsen, etc. Echter, als ‘eindgebruiker’ krijg je meestal alleen te maken met de referentieniveaus en zodoende is het ook niet raar dat wanneer men het over ‘het ERK’ heeft, het vooral gaat over je niveau van taalbeheersing. In de rest van deze blogpost ga ik vooral uit van de nauwere betekenis en kijken we puur naar wat het ERK betekent voor de leerling, student, cursist, deelnemer, etc.

Het ERK en jij

Het ERK is vooral belangrijk voor werk en studie. Voor sommige opleidingen geldt een stricte toelatingseis en moet je een diploma kunnen overhandigen. Denk dan vooral aan Engelstalige opleidingen aan een universiteit. Daarnaast moet je bij veel MBO/HBO opleidingen een bepaald niveau behalen om af te kunnen studeren. Zo moeten alle MBO niveau 4 opleidingen Engels op minimaal A2-B1 niveau afronden; A2 voor de receptieve vaardigheden (lezen/luisteren) en B1 voor de productieve (schrijven/spreken/gesprekken) vaardigheden.

Ook wordt er bij meer en meer banen gevraagd om een goede beheersing van de Engelse taal (of andere talen natuurlijk). Vaak is dit in brede termen, maar soms wordt er echt om een minimaal niveau gevraagd (Google bijvoorbeeld eens op “Vacature Engels C1” om een idee te krijgen van het soort werk waar men om dit niveau vraagt.

Verder laten veel bedrijven ook taaltrainingen organiseren om het taalniveau van hun personeel, in het algemeen of van een bepaalde afdeling, op een hoger niveau te krijgen. En meestal is er ook een budget voor persoonlijke ontwikkeling waar werknemers gebruik van kunnen maken, al dan niet naar aanleiding van een functioneringsgesprek. En voor je het weet krijg je dan een training of privéles van yours truly!

Ten slotte kan het natuurlijk ook gewoon leuk en interessant zijn om te weten hoe goed je Engels, Duits, Frans, etc. is.

Overzicht zelfbeoordelingsraster

Onderdeel van het ERK is een zelfbeoordelingsraster waarmee je jouw eigen taalbeheersing kunt beoordelen. Zometeen laat ik je zien hoe dat werkt, maar laten we eerst even kijken naar de opbouw van dit hulpmiddel.

Deelvaardigheden

Binnen het ERK wordt taalbeheersing opgesplitst in vijf verschillende deelvaardigheden: 

• Luisteren
• Lezen
• Productie
• Interactie
• Schrijven

Soms worden net iets andere termen gebruikt (interactie wordt ook wel ‘gesprekken’ genoemd). En binnen het taalonderwijs worden natuurlijk ook wel eens andere onderverdelingen gehanteerd, zoals dus de eerder genoemde productieve tegenover receptieve vaardigheden of geschreven tegenover gesproken taal. Hoe dan ook, ongeacht verdere onderverdelingen of andere benamingen, bij een niveaubepaling aan de hand van het ERK komt het er altijd op neer dat de vijf bovengenoemde vaardigheden worden beoordeeld.

Niveaus:

Voor elke deelvaardigheid krijg je een bepaalde score. Van laag naar hoog zijn dit: A1, A2, B1, B2, C1 en C2. Om de vertaalslag te maken naar ‘gewone taal’ worden daarbij vaak de volgende termen gehanteerd:

• Basic User (basisgebruiker): A1-A2
• Independent User (onafhankelijke gebruiker): B1-B2
• Proficient User (vaardige gebruiker): C1-C2

Can-do statements

Het niveau wordt bepaald aan de hand van zogeheten ‘can-do statements’. Dit zijn beschrijvingen van communicatieve vaardigheden waarbij wordt gekeken of je iets wel of niet kunt in de desbetreffende taal. Deze beschrijvingen zijn met opzet behoorlijk breed/vaag verwoord, zodat het hele ERK ook breed inzetbaar is. Bijvoorbeeld:

A2 Luisteren: Ik kan zinnen en de meest frequente woorden begrijpen die betrekking hebben op gebieden die van direct persoonlijk belang zijn (bijvoorbeeld basisinformatie over mezelf en mijn familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Ik kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen.

Dus als je alle bovenstaande dingen in het Engels kunt, kun je zeggen dat je Engelse luistervaardigheid minstens A2 niveau is. En als je alle vijf de vaardigheden op A2 niveau beheerst, kun je zeggen dat jouw Engels minstens A2 niveau is.

Overigens heeft de Raad van Europe ook een document met globale beschrijvingen per niveau (in plaats van per vaardigheid). Dit kun je zien als een samenvatting en opsomming van alle can-do statements van een bepaald niveau. Van dit document bestaat geen officiële Nederlandse vertaling, maar hier kun je de Engelse versie bekijken.

Voorbeeld van een algemene niveaubeschrijving:

A2: Can understand sentences and frequently used expressions related to areas of most immediate relevance (e.g. very basic personal and family information, shopping, local geography, employment). Can communicate in simple and routine tasks requiring a simple and direct exchange of information on familiar and routine matters. Can describe in simple terms aspects of his/her background, immediate environment and matters in areas of immediate need.

Self-assessment

Alright. Tijd voor een self-assessment!

Eigenlijk wijst het schema zichzelf, zeker na bovenstaande introductie, maar de instructies die ik mijn leerlingen meestal geef zijn als volgt:

• Open het bestand. Klik hier voor de Nederlandse versie of hier voor de Engelse versie.
• Doe het volgende voor elke vaardigheid (begin bij luisteren) en elk niveau (begin telkens bij A1)
• Lees de can-do statements in de beschrijving van dit niveau van deze vaardigheid (dus eerst luisteren A1).
• Bedenk voor jezelf of jij deze dingen zou kunnen doen in de doeltaal. Het helpt om specifieke voorbeelden te bedenken. Het liefst zijn dit dingen die je in het echt al eens hebt gedaan (bijvoorbeeld een kennismakingsgesprek in het Engels), maar je kunt natuurlijk ook een inschatting maken van hoe je je zou redden in denkbeeldige situaties.
• Denk je dat je alle onderdelen (can-do statements) al kan?
• Zo ja, ga door naar het volgende niveau van deze vaardigheid. Komt je uiteindelijk bij C2 uit en beheers je dat ook? Excellent! Schrijf maar op.
• Zo nee, dan is het vorige niveau je huidige niveau. Maak er een aantekening van. Als je een taalvaardigheid nog niet op A1 beheerst, wordt ook wel eens gezegd dat je op A0 niveau zit.
• Ga door naar de volgende taalvaardigheid (lezen, interactie, etc.) en doe daar hetzelfde.
• Zodra je een inschatting hebt gemaakt van jouw beheersing van elke taalvaardigheid, kun je ook een inschatting maken van jouw gemiddelde taalniveau.

Wat kwam er voor jou uit deze zelftest? Was dit wat je had verwacht? Verandert het iets aan de manier waarop je kijkt naar je huidige taalbeheersing of doelen?

De meeste Nederlanders beheersen de receptieve vaardigheden (lezen/luisteren) op een wat hoger niveau dan de productieve vaardigheden. Vooral vanwege alle Engelse films, Youtube, etc. Daarbij heb ik het idee, en veel van mijn oudere leerlingen herkennen dit ook, dat er vroeger (ook in mijn tijd) minder tijd en aandacht was voor spreekvaardigheid in het onderwijs. Ik heb echter ook wel eens les gegeven aan iemand die heel zijn leven al Engels had gesproken op de werkvloer van een internationaal bedrijf, maar waar lees- en schrijfvaardigheid onbelangrijk waren en dus achterbleven.

Gerelateerd fun fact: Nederlanders zijn de #1 van de wereld wat betreft Engelse vaardigheden in landen waar het niet de moedertaal is.

The end

Afrondend, het ERK is dus een breed inzetbaar hulpmiddel voor het bepalen van het niveau van taalbeheersing en hopelijk heb je nu een beter idee van wat het is en wat het voor jou betekent!

Bonus link: voor een korte geschiedenis van de ontwikkeling van het ERK, check deze pagina van de Raad van Europa!